İŞLETMELER YILLIK KARINI % 8 ile % 10 ARASINDA

ACFE'nin (The Association of Certified Fraud Examiner) Sertifikalı Hile Araştırmacıları Birliği nin 1996 yılında yayımlamış olduğu rapor bu alandaki ilk çalışmadır. Bu raporda yer alan bilgiler 2608 hile denetçisinden elde edilen gerçek hile bilgilerine dayandırılmıştır. Suistimal eylemlerinde oluşan zarar tutarları, bireysel bazda en büyüğü 2,5 milyar dolar, en küçüğü 22 USD'ye kadar uzanmaktadır. İşletmeler yıllık gelirlerinin ABD de % 6 sını hile yoluyla kaybetmektedir. Türkiyede bu konuda herhangi bir istatistik bulunmamakla birlikte %8 - %10 arası kayıp olabileceği Ekonomistler tarafından öngörülmektedir. Birçok hile eylemi ortaya çıkartılamadığından veya çıkartılsa bile rapor edilmediğinden dolayı zarar tutarlarının tam olarak belirlenebilmesi mümkün olamamaktadır.

• Hile eylemi, hileyi yapan tarafından gizlice sürdürülen bir faaliyettir.

• Hile eyleminde hilekarın kendisine yarar sağlama esası vardır.

• Kesinlikle kasıt unsuru bulunmaktadır.

• Kurban bir şekilde aldatılır.

• Her durumda hile eyleminden kurban kişi veya kurum zarar görür.

Sustimal yapan ya da suistimale uğrayan gruplar ve türleri aşağıdaki başlıklar altında sıralanmaktadır.
Asıl amacımız çeşitli yol ve yöntemlerle yapılan hileleri önleyici tedbirler alarak en aza indirgemek, ayrıca hilenin oluşum aşamasında bir takım (Kırmızı bayrakları) hile belirtilerini saptayarak hile yapılmasını engellemek ve bu konuda yapılması gereken tüm Analitik inceleme prosedürlerini uygulamak örneğin (Benford yasası) gibi yöntemlerle hilenin önüne geçmektir.

Hile Grupları ve Özellikleri
• İşletme içi ve İşletme dışı hileler.
• Kayıt içi ve Kayıt dışı hileler.
• Gizlenmiş veya gizlenmemiş hileler.
• Bir kerelik veya sistematik hileler.
• İletme varlıklarının kişisel amaçlı kullanımı.
• Bozulma ve ahlaki olmayan davranışlar.
• Yıkıcı hileler.

ADLİ MUHASEBECİLER RAKAMLAR İLE DANS ETMEYİ BİLİRLER….

ADLİ MUHASEBE NEDİR?

Muhasebe, denetim, finans, sayısal, yöntemler, hukuk, davranış bilimlerinin içinde yer alan araştırma, sorgulama, kanıt toplama, analiz etme ve değerlendirme aşamasında kullanılan, yasal hedefler ve amaçlar doğrultusunda verilerin etkin bir biçimde raporlanan bir  hizmet sunumudur.  

ADLİ MUHASEBENİN TARİHİ:

Adli muhasebenin geçmişine baktığımızda 1898’de "Kanıt nasıl elde edilir ve sunulur?" adlı makaleyle başlayan 1920' de Al Copone'nun bir araştırmacı muhasebeci tarafından yakalanması ve 1940'larda 600 muhasebecinin FBI'da "Özel Ajan Muhasebeci" olarak çalışmaya başlamasıyla devam ettiğini görmekteyiz.

2000’li yıllardaki büyük şirket skandalları, SOX SAS 99  gibi tüm bu gelişmeler Adli Muhasebe Mesleği'ne gereksinimi artırmıştır. Dünya'da  kısa isimleri ACFEİ,  ACFE, ACFS, NACVA ve Institute of Business Appraisers adlı kuruluşlarca Adli Muhasebe ve Hile Denetçisi Uzmanları yetiştirilmeye başlanmış ve sertifikasyonla akredite edilmiştir. ABD ‘de ilk olarak ortaya çıkmış ve önemli bir meslek olarak gelişimine devam eden ‘Forensic Accounting’ orijınal ismi ile bizde  ‘Mahkemeye Ait’, ‘Adli Davalarda Bir Standart Olarak Kabul Edilme’ şeklinde adlandırılmış olup, ‘ Adli Tıp’ örneğinde olduğu gibi ‘Adli Muhasebe’, uygulayan açısından ‘Adli Muhasebeci’ olarak karşımıza çıkmaktadır. İşletmelerde çalışanların yaptıkları yolsuzluklar giderek artmakta ve ortaya çıkartılması ve de önlenmesi zorlaşmakta, artan sayıda ve büyük tutarlarda işletme başarısızlıkları yaşanmakta, avukatlar ve mahkemeler karşılaştıkları olaylarda daha fazla uzman desteğine gerek duymaktadırlar. 

Yukarıda sayılan özet nedenlerden dolayı, işletmeler, avukatlar, mahkemeler ve diğer kamu kurumları sorunların çözümünde destek hizmeti verecek bir mesleğe gereksinim duymaktadırlar. PWC 2007 Küresel Suç Araştırması’na göre Türkiye’de ekonomik suç işleyenlerin % 43’ü şirket çalışanı, bu kişilerin %25’ni ise şirket yöneticileri oluşturuyor.

Hangi sektör hileden ne kadar zarar ediyor

 ADLİ MUHASEBECİLİK MESLEĞİNİN KAPSAMI:

                Çeşitli nedenlerin etkisiyle zorunlu olarak ortaya çıkan bu meslek, muhasebe uygulamalarının yapısını değiştirmiştir. Standart olarak kayıtlarda yer alan sayıların ön yüzü ile uğraşan muhasebeciler, bu meslek ile birlikte sayıların arkada kalan dünyasına bakmaya ve sorgulamaya başlamışlardır. Bu meslek aracılığı ile muhasebe bilgisi ve çalışmalar yasal sorunları ortadan kaldırmaya yönelik bir uygulamaya başlamıştır. Günümüzün karmaşık ekonomik yapısında bu uygulama kaçınılmaz bir duruma gelmiştir. Adli Muhasebe mesleğinin uygulama kapsamını dava destek danışmanlığı, uzman şahitlik ve hile denetçiliği veya araştırmacı muhasebecilik olarak üç ana bölüme ayırmak mümkündür.

Dava Destek Danışmanlığı; İçeriğinden kolayca anlaşılacağı gibi mesleğin bu uygulama alanında, adli muhasebecilerin bir adli dava öncesinde veya sürme aşamasında ilgili avukata çeşitli açılardan hizmet vermesi yer almaktadır. Günümüzde avukatların yürütmek durumunda kaldıkları bir davada adli muhasebecilerin verecekleri hizmetleri almaya gereksinimleri bulunmaktadır. Bu danışmanlığın uygulama alanı çok geniştir. Adli muhasebecilerin avukatlara dava öncesinde veya sırasında verecekleri hizmetler gerekli verilerin ortaya konulması ve toplanan verilerin analiz edilmesidir. Gerekli bilgilerin ortaya konulması sürecinde, avukatların bir yasal işlemde gereksinim duyacakları bilgilerin ilgili, yeterli ve doğru olarak saptanması ve sunulması çalışmasına yer verilmektedir. Analiz etme sürecinde ise, mahkemeye sunulacak mali konuları içeren bilgilerin değerlendirilmesi ve avukatların bu bilgileri yorumlamasına yardım etme amacı söz konusudur.

Adli muhasebecilerin dava destek danışmanlığının alanına çok çeşitli konular girmektedir. Bunların bazıları ise;

·          Her türlü yolsuzluk davaları,

·          İşletme değerlendirmeleri,   

·          Hasar ve zarar tahminleri,

·          Sigorta anlaşmazlıkları, 

·          Anlaşmalardan doğan sorunlar,

·          Patent, hak ve markalarla ilgili doğan sorunlar, 

·          İşletmelerle ilgili ayrılma veya birleşme davaları, 

·          İflas davaları,

·          Boşanmalarla ilgili mali anlaşmazlıklar,

·          İşletmeler arası sorunlar.

Uzman Şahitlik; Mahkemelerde hâkimler bir davanın sağlıklı bir biçimde sürdürülmesi ve sonuçlandırılması amacıyla adli muhasebecilerin uzman şahitliklerinden yararlanmaktadırlar. Toplumlarda özellikle ekonomik kökenli davaların ve davalı sayısının giderek artması, konuların giderek karmaşıklaşması bu gereksinimi üst noktaya getirmiştir. Adli muhasebecilerin özel bilgileri, çalışma şekli, deneyimleri ve eğitimleri bu davalarda önemli bir rol oynamaktadır. Adli muhasebecilerin uzman şahitlik faaliyetinde üzerlerine düşen görevler;

v   Dava konusu ile ilgili olarak gerekli araştırmaları yapmak, çeşitli verileri toplamak, bu  verilerden bir sonuca vararak fikir yürütmek.

v   Ortaya çıkan görüşü mahkemede hâkimlere, avukatlara aydınlatıcı ve öğretici bir biçimde yansıtmak.

Adli muhasebeciler böyle bir görevi üzerlerine aldıklarında çok önemli bir sorumluluk yüklenmektedirler. Görevlerini ister bir rapor düzenleyerek, ister mahkeme salonunda doğrudan şahitlik yaparak sürdürecek olsunlar, bu süreçte uymaları gereken kurallar vardır. Bunlar;

• Çalışmalarında objektif ve bağımsız olma,
• Yaratıcı, yatıştırıcı ve işinde uzman bir konumda bulunma, 
• Teknik konuları açık ve net bir şekilde, öğretici bir biçimde açıklama,
• Taraflarla iletişimi açık bir biçimde kurabilme,
• Mahkeme ortamının gereklerine uyum gösterme.

Hile  Denetçiliği veya Araştırmacı Muhasebecilik;  Son yıllarda işletme çalışanları tarafından ya da farklı alanlarda ve farklı biçimlerde yapılan hileler toplumun önemli sorunlarından biri durumuna gelmiştir. Çok farklı türlerde yapılan hileler sayı ve tutar olarak giderek artmaktadır. Yapılan hilelerin nedenlerini ve yapanların özelliklerini önemli istatistikî verilerle görmekteyiz. Örneğin ABD de bir yılda işletme çalışanları tarafından yapılan hile tutarları 400 Milyar USD olarak tahmin edilmektedir. Çeşitli ülkelerde yapılan araştırmalar işletmelerin yıllık gelirlerinin %6’sını bu gibi yolsuzluklar nedeniyle kaybettiklerini göstermektedir.  Yapılan hile çeşitleri ; 

GÜVEN AMA, KONTROL ET…!

 İşletme çalışanları tarafından işletmelerine karşı yapılan hileler,

• Beyaz yakalılar tarafından işlenen suçlar,
• İşletme tepe yöneticilerinin işletme ilgililerini yanıltmaya yönelik olarak yaptıkları mali tablo hileleri,
• Yatırımlarla ilgili hileler,
• Ticari rüşvetler ve komisyonlar,
• Banka işlemleri ile ilgili hileler,
• Elektronik fon transferleri ile ilgili hileler,
• Kredi kartı hileleri,
• Bilgisayar hileleri,
• İnternet yoluyla yapılan hileler. 

Yukarıdaki açıklamalardan da anlaşılacağı üzere listeden hileli işlemlerin kapsamı çok genişlemiş ve zararları önemli boyutlara ulaşmıştır. Bu tür hilelerin ortaya çıkartılması ve önlenmesi uzmanlık gerektiren çalışmaları beraberinde getirir. Genel standartlara göre eğitilmiş muhasebeci, bağımsız denetçi ve iç denetçilerden hilelerle savaşmada başarı beklemek zordur. Bu nedenle yeni bir meslek türü zorunlu olarak doğmuş ve bu mesleği yerine getirenlere ‘Hile Denetçisi’, ‘Adli Muhasebeci’ veya ‘Araştırmacı Muhasebeci’ adı verilmektedir.

Örneğin işletmede üst düzey yönetici çalışanlarından birinin yolsuzluk yaptığından şüpheye düştüğünde adli muhasebeciye başvurmakta ve ondan profesyonel hizmet almaktadır. Adli muhasebeci ekonomik suçun tespitini yaparken;

ü   Şüphe duyulan hileli işi kanıtlarıyla birlikte ortaya çıkarmak,

ü   Verilen zararın boyutlarını hesaplamak,

ü   Hilenin yapılmasını önleyici ve caydırıcı önlemlerin alınmasını sağlamaktır.

ADLİ MUHASEBECİLERİN TAŞIMALARI GEREKEN ÖZELLİKLER:

  Adli muhasebecilerin normal eğitimlerinin yanında bazı disiplinlerde etkili bir birikim sahibi olmaları gerekmektedir.

Adli muhasebecinin mesleğinde başarılı olabilmesi için normal muhasebeci veya denetçi kalıplarının dışına çıkabilmesi gerekmektedir. Olayların arkasındaki gerçeklere bakacaklarından dolayı bir dedektif gibi davranış sergilemelidirler. Genel kural olarak bir adli muhasebeci örneğin, üçte bir muhasebeci, üçte bir araştırmacı ve üçte bir işletme elemanı gibi davranabilmelidir.

Adli muhasebecinin yapısında barındırması gereken özellikler ise;

·          Merak: Adli muhasebeci mesleki alanda ilgili ve meraklı olmalıdır. Faaliyetlerinde mesleki şüpheciliğini kullanmalıdır.

·          Israrcılık: Adli muhasebeci üzerine aldığı işi tümüyle tamamlayana kadar araştırmalarını sürdürmelidir.

·          Yaratıcılık: Adli muhasebeciler uymak durumunda oldukları ilke ve standartlar yanında olabildiğince yaratıcı olmalı, ayrıntılara dikkat etmelidirler.

·          Sezgi: Adli muhasebeciler her durumu kendi özelliklerine göre araştırmalı, olayı hem bir resim gibi genel olarak hem de ayrıntıları ile analiz etmelidirler. Baskı ortamında sakin davranmalı, iyi bir işletme sezgisine sahip olabilmeli, kararlarında net, analitik ve mantıki bir düşünceyi hakim kılmalıdır.

·          Hüner: Bir adli muhasebeci tüm çalışmalarını sunmak amacıyla yazılı veya sözlü iletişimde başarılı olmalıdır. İnsan ilişkilerini sağlıklı bir biçimde kurabilmelidir.

Unutmayalım ki;

“her zaman daha fazla para, silahın namlusu ile değil, kalemin ucu ile çalınmıştır.